مقدار و نوع رنگدانه هایی به نام ملانین، رنگ پوست، مو و چشم طبیعی افراد را مشخص میکند. ملانین توسط سلولهایی ویژه به نام ملانوسیت ها ساخته میشود  .  تولید ملانین در واقع مکانیسم دفاعی طبیعی پوست در برابر نور خورشید و مشخصا اشعه مضر UV است.  عوامل متعدد  ژنتیکی و یا محیطی  میتوانند باعث ایجاد اختلال در فرایند  ساخت و توزیع ملانین شوند. اختلالات رنگدانه می تواند در بخشی از بدن و یا در تمامی بدن نمود پیدا کند. این اختلالات همچنین می توانند به شکل افزایش سنتز و یا تجمع ملانین وتیرگی پوست ظاهر شوند که هایپرپیگمنتیشن نامیده می شود و یا بالعکس کاهش در تولید و تجمع ملانین که تظاهرات آن روشن و یا بی رنگ شدن پوست است و به نام هایپوپیگمنتیشن شناخته میشود.

هایپرپیگمنتیشن Hyperpigmentation

هایپرپیگمنتیشن به زبان ساده با افزایش میزان تولید و یا تجمع ملانین ایجاد میشود و عارضه ای شایع اما بی خطر است و در تمامی نژادهای مختلف میتواند ظاهر شود.

همانطور که گفته شد هایپوپیگمنتیشن در واقع ظهور بخشهایی است که روشن تر از رنگ طبیعی پوست هستند .مهمترین و شایعترین عوامل بروز هایپوپیگمنتیشن عبارتند از

• بیماری ویتیلیگو Vitiligo
• بیماری آلبینیسم یا زالی Albinism
• لیکن اسکروز Lichen sclerosus
• پیتراسیس آلبا Pityriasis alba
• پیتراسیس ورسیکالر Tinea versicolor
• سوریازیس Psoriasis
• اسکار و یا سوختگی Scars and burns
• درماتیت آتوپیک Atopic dermatitis
• درماتیت تماسی Contact dermatitis

• نور آفتاب و هایپرپیگمنتیشن:
  نور خورشید به طور طبیعی باعث افزایش ساخت ملانین میشود و عامل شماره یک در ایجاد هایپرپیگمنتاسیون است. لکه های آفتاب عمدتا در نواحی که بیشتر در معرض آفتاب هستند مانند صورت،گردن و دستها ظاهر میشوند. اشعه آفتاب همچنین باعث تیره تر شدن انواع دیگر هایپر پیگمنتیشن نیز میشود.

• هورمونها و هایپرپیگمنتیشن:
  مشکلات و تغییرات هورمونی هم از عوامل مهم برخی انواع هایپرپیگمنتاسیون مانند ملاسما و  کوسما هستند، که در زنان بر اثر تغییرات سطح هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون ایجاد میشود.  همچنین هایپرپیگمنتاسیون گاهی از جمله عوارض جانبی درما ن های هورمونی در زنان است.

• سن و هایپر پیگمنتاسیون:
  علیرغم اینکه تعداد ملانوسیت ها با افزایش سن کاهش می یابد ولی ملانوسیت های باقیمانده از لحاظ سایز بزرگتر و از لحاظ توزیع متراکم تر میشوند. این تغییرات فیزیولوژیکی، افزایش لکه های معروف به لکه های پیری در افراد بالای چهل سال را توجیه میکند

•  جراحات و التهابات پوستی  Post–inflammatory Hyperpigmentation:
  همانطور که از نام آن مشخص است، پس از بروز جراحات یا التهابات پوستی مانند بریدن، سوختن، در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن، آکنه، درماتیت آتوپیک و سوریازیس ممکن است شاهد بروز هایپرپیگمنتیشن باشیم.

• برخی داروها و روش های درمانی و بیماریها:
  گاهی مصرف برخی داروها و یا درمانهای مشخص مانند شیمی درمانی، و مصرف آنتی بیوتیک ها و یا داروهای ضد مالاریا و غیره میتوانند سبب بروز هایپر پیگمنتاسیون شوند همچنین گاهی هایپرپیگمنتاسیون خود نشانه ایی از بیماری های  مختلفی از جمله برخی بیمار ی های سیستم ایمنی،گوارشی ویا بیماری های متابولیکی است.

حفاظت و پوشش در برابر آفتاب مه مترین عمل در پیشگیری از هایپرپیگمنتاسیون است. به خاطر داشته باشید که امواج مضر نور خورشید در هر شرایط آب و هوایی حتی در روزهای ابری نیز می تواند سبب افزایش احتمال هایپرپیگمنتاسیون شود. از این رو استفاده روزانه از یک ضد آفتاب با پوشش طیف اثر گسترده، و تجدید آن هر دو ساعت یکبار نقش اصلی را در پیشگیری از ایجاد لک و هایپرپیگمنتاسیون ایفا می کند. همچنین محدود کردن زمان قرار گرفتن در برابر آفتاب و همینطور استفاده از پوشش مناسب بدن بوسیله پوشاک مناسب و استفاده از کلاه و عینک نیز می تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.